De kogel kan je blijven achtervolgen

Hoe is het om als burger ineens een wapen te hebben en iemand te kunnen doden? Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne interviewde ik voor NRC experts én ervaringsdeskundigen. Zoals Frans Babeliowsky (93), die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het gewapend verzet zat. Over zijn daden: “Al was het niet verkeerd, het blijft iets ergs.” Het artikel lees je hier.

“Naderhand zijn mensen kalmer en kunnen schaamte
en schuldgevoel ontstaan.”

Achtergrondverhaal over de mentale impact die abortus kan hebben: ‘Ik voelde schaamte richting mijn ouders’

De meeste vrouwen die een abortus ondergaan, hebben daar achteraf geen spijt van. Toch is een zwangerschapsafbreking vrijwel altijd emotioneel ingrijpend. Daar is te weinig aandacht voor, zeggen drie ervaringsdeskundigen die ik uitgebreid interviewde voor het Nederlands Dagblad. “Als mijn cyclus niet loopt zoals verwacht, voel ik meteen weer schaamte.”

Nee, de drie vrouwen met wie het Nederlands Dagblad spreekt, zijn niet tegen abortus. Dat willen ze graag gezegd hebben, uit vrees dat antiabortusactivisten anders met hun verhaal aan de haal gaan. Ze staan dan ook niet achter de veelbesproken prolife-spotjes van de Week van het Leven. Die campagne doet volgens het drietal geen recht aan de complexiteit rond abortus. Maar het is wel een aanleiding om te vertellen over de impact die abortus op hun leven had én heeft. Ze vinden dat spannend, maar bovenal belangrijk. Want soms hebben ze het gevoel dat niemand hen begrijpt. En dat zouden ze graag anders zien.

Verder lezen kan hier (€).

Jazzmusicus Bert Brandsma over de impact van de coronacrisis: ‘Ik wilde weg uit Nederland’

In de stoel naast hem stond zijn saxofoon, maar de treinreis van drieënhalf uur die Bert Brandsma (55) najaar 2020 maakte, leidde hem niet naar een optreden. Na een succesvolle carrière van bijna dertig jaar als jazzmusicus, onder meer in de band van de Britse jazzreus Chris Barber als stersolist en bij de Keulse opera, was hij van Leeuwarden naar Breda op weg om zijn allereerste nieuw aangeschafte saxofoon te verkopen aan een handelaar. Een buitengewoon tegenintuïtieve daad: alles was continu in beweging, maar zijn tenorsax, die hij in 1987 voor 5.000 gulden kocht, bleef altijd dezelfde. Op wat krasjes na dan, maar die bevestigden juist alleen maar hun rijke gezamenlijke verleden: de talloze repetities en concerten, bijvoorbeeld van het Noord Nederlands Orkest. Brandsma verkoos de sax boven zo’n twintig andere exemplaren in de muziekwinkel. En toen moest hij dus afscheid nemen. Corona. Geldnood. De verkoop leverde een kleine 2.000 euro op, cash. “Ik had het nodig.”

Ik interviewde jazzmusicus Bert Brandsma voor het Friesch Dagblad. Een gesprek over verlies, depressie, de onderschatte waarde van de kunsten in Nederland en zijn eigen Duitse treinstation. Lezen kan hier (€).

Onderzoek: uitgevers vermijden ‘wereldse’ zaken in lesmethodes

Educatieve uitgeverijen kuisen leermethodes voor het basisonderwijs, blijkt uit onderzoek dat ik deed voor NRC. Ze zijn daar niet open over.

Auteurs en illustratoren van lesmateriaal krijgen de opdracht om ‘wereldse’ zaken als kermis, carnaval, make-up en tatoeages te vermijden. Ook zijn regenbooggezinnen, sporten op zondag en vrouwelijke predikanten bij uitgeverijen soms taboe. De evolutieleer is eveneens dikwijls een verboden onderwerp. Het gaat om boeken en digitale leermiddelen die honderdduizenden kinderen op allerlei soorten scholen gebruiken.

NRC opende er de weekendkrant mee. Lees hier het nieuwsbericht en hier het uitgebreide verhaal (ca. 12 minuten leestijd).

Veel andere media schreven over het nieuws:
NOS
RTL Nieuws
Trouw
Telegraaf
BNR
Reformatorisch Dagblad

Ook op verschillende radiozenders werd het nieuws gebracht.

Update 11/10: Tweede Kamerleden willen met de minister van Onderwijs in debat over het kuisen van schoolboeken. De PO-Raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs, wil uitleg van de uitgeverijen.

Update 13/10: In de populaire podcast NRC Vandaag mocht ik vertellen over mijn onderzoek. Speciaal voor deze podcast bracht ik ook een bezoek aan een van de illustratoren uit het verhaal.

Update: Hieronder een (niet volledig) overzicht van (opiniërende) artikelen naar aanleiding van mijn onderzoek.
VK-column Aleid Truijens
Opiniestuk Het Parool van (kinderboeken)schrijver en mediawetenschapper Reza Kartosen-Wong
Trouw-column Jamal Ouariachi
NRC-opinieartikel Christa Compas, directeur Algemene Onderwijsbond
NRC-column Aylin Bilic
NRC-column Gemma Venhuizen
NRC-column Karel Smouter
NRC-column Maxim Februari
HP/De Tijd-column Ilja Leonard Pfeijffer
Metro-column Elianne van Turennout
ND-column Reina Wiskerke
RD-column dominee J. Belder
Het Filosofisch elftal (Trouw)
Opiniestuk in de Volkskrant
Het door mij gebruikte woord ‘gumcultuur’ werd ‘Woord van de week’ bij het Instituut voor de Nederlandse taal

Tv-item EenVandaag:

‘Ik denk dat je misschien wel nooit uitgerouwd raakt’

Wat is de impact van zelfdoding op de achterblijvers? Deze zomer volgde ik, in aanloop naar Wereld Suïcide Preventie Dag op 10 september, een gezin waarvan de vader een einde maakte aan zijn leven. Lees mijn verhaal bij NRC.

Tijdens de lunch, er speelt muziek op de achtergrond, horen we ineens Racoon. “Daar is-ie”, fluistert Berend, verrast: ‘Love you more’. “Zal ik ’m gewoon even doorspoelen?”

Foto: Dieuwertje Bravenboer.

‘Ben jij homo?’ NOS’ers onderzochten jaren homoseksualiteit in profvoetbal

Het is een ongemakkelijke vraag, zegt Winfried Baijens in de nieuwe NOS-podcast De Schaduwspits, “maar ik moet hem toch stellen als je het niet erg vindt: klopt het dat jij homo bent?” Die ‘jij’ is een man die op het hoogste niveau in de Nederlandse profvoetballerij actief is. Zijn antwoord: “Eh ja, dat klopt.”

Het telefoongesprek is de voorlopige apotheose van een driejarig onderzoek naar homoseksualiteit in het Nederlandse profvoetbal, door NOS Journaal-presentator Baijens en collega’s Jeroen Gortworst (NOS Stories) en Rivkah op het Veld (Studio Sport). Ik interviewde de makers voor NRC.

De spiegel die jij me voorhield

Vanwege de coronacrisis zorgde ik onverwachts tien dagen voor mijn eenjarige neefje. Ik schreef hem een brief voor later.

Lieve Jens,

Zodra jij in je bedje lag en ik de gordijnen had gesloten, sloot jij meestal direct je ogen. En misschien was het verbeelding, maar je leek dan telkens een beetje te glimlachen. Je was tevreden met je speen, knuffeldoekje en pluizige vriend Meneer Haas. Het maakte me blij, maar evengoed jaloers en daarmee verdrietig. Je stelde weinig voorwaarden aan geluk. Voor grote zorgen was het sowieso te vroeg.

Misschien is dat nu wel anders, nu je vijftien bent, twintig misschien – al hoop ik natuurlijk dat je iets van je blijmoedigheid hebt vastgehouden.

Ik vertel je graag over april 2020, toen ik onverwachts negen nachten bij je in Drenthe logeerde. Eigenlijk was ik helemaal niet van plan om mijn woonplaats Utrecht te verlaten; vanwege de coronacrisis raadde het kabinet reizen ten strengste af. Maar om diezelfde crisis moest ik wel.

“De spiegel die jij me voorhield” verder lezen

Wat als je wél een oorlog hebt meegemaakt?

Foto: Daniel Niessen.

Ik ben 32 en maakte nooit een oorlog mee. Ik ben nooit gedeporteerd of gevangen genomen. Ik weet ook niet hoe het is als je vriendjes ineens moeten onderduiken. Maar wat als je wél een oorlog hebt meegemaakt? Wat doet dat met je gedachten over vrijheid, met je oordeel over de betekenis ervan, het belang en de kwetsbaarheid? Op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei sprak ik voor het NC Magazine met vijf ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog. Klik hier voor de webversie of de PDF. De prachtige foto’s zijn van Daniel Niessen.