Beste Freek,
“Het is altijd goed om elkaars gegevens te hebben”, schreef je mij ooit eens – we hadden toen contact over mijn podcastwerk. Ik had nooit gedacht dat ik je om de volgende reden een bericht terug zou sturen. (En het is tegelijkertijd, vanwege de maatschappelijke relevantie, een open brief.)
Enkele weken geleden ontving ik een mail die ik in eerste instantie aanzag voor spam. De afzender had de phishing-achtige naam Permission Machine. Het bedrijf schreef recht te hebben op geld omdat ik zonder toestemming een ANP-foto zou hebben gebruikt. Ik weet nog dat ik even dacht: wat hebben die lui het professioneel aangepakt, je zou er bijna intrappen!
Toen besloot ik toch maar even te googelen op Permission Machine en ontdekte ik dat het een officiële partner is van het ANP, waar jij de hoofdredacteur van bent. Ik heb geloof ik wel even gevloekt.
Wat wil het geval: ik had in 2017 op mijn persoonlijke website een linkje geplaatst naar een NRC-artikel dat ik had geschreven. Met daarbij een piepkleine uitsnede van de ANP-foto die ook bij mijn artikel was gebruikt door de krant. Dat had ik natuurlijk nooit moeten doen, maar ik was mij op dat moment oprecht niet bewust van mijn fout. Daar kun je van alles over zeggen en van vinden, maar het is zo.
Ik was volledig vergeten dat ik deze foto destijds had geplaatst, maar het ANP – of eigenlijk het ijverige Permission Machine – klaarblijkelijk niet. Nu heb ik een schikkingsvoorstel van in totaal 522 euro ontvangen.
Op basis van de tarieven van Stichting BeeldAnoniem – die op zegt te komen voor de belangen van professionele fotografen, ontwerpers en illustratoren – ben ik volgens Permission Machine 432 euro verschuldigd. Daar komen nog kosten voor opsporing en werkzaamheden van Permission Machine en het ANP bij.
Natuurlijk ben ik stom geweest en vind ik het niet meer dan logisch om alsnog voor gebruik van deze foto te betalen – al hoop ik wel dat de betreffende fotograaf er dan ook daadwerkelijk iets van terugziet op zijn rekening. Maar dit schikkingsvoorstel ervaar ik als eenpitter als exorbitant hoog.
Overigens: voorstel? Betaal je niet, dan krijg je een deurwaarder op de stoep.
Nog diezelfde dag heb ik bij je collega’s van de ANP-afdeling Fotoverkoop een offerte aangevraagd voor gebruik van de betreffende foto. En wat bleek: per jaar zou dit, exclusief btw, 65 euro kosten. Die 432 euro van Permission Machine is gebaseerd op gebruik gedurende twee jaar. 130 euro is toch een heel ander bedrag.
En ja, ik weet hoe Permission Machine er tegenaan kijkt. Uit de brief die ik ontving: “Het bovenstaande betreft een voorstel tot minnelijke schikking, geen berekening van de geleden schade. Het ANP lijdt immers ook (immateriële) schade door de inbreuk op zijn exclusieve recht om te bepalen waar en hoe zijn foto’s worden gebruikt (beschikkingsrecht).”
Dus gewoon maar het volledige bedrag betalen dan? Nee – ik kan en wil het niet. Financieel kan ik best wat hebben, het gaat mij om het principe. Ik ben allergisch voor onrechtvaardigheid en machtsmisbruik.
Uit de vele reacties die ik kreeg op Twitter, blijkt dat heel veel kleine ondernemers financieel én emotioneel geraakt worden door dit agressieve ANP-beleid. Meer mensen maken wel eens een foutje. Iemand noemde Permission Machine zelfs de ‘Copyrightmaffia’. Als ANP-hoofdredacteur zou ik mij dan toch afvragen wat dit beleid betekent voor het imago van Nederlands’ grootste persbureau.
Ik heb zelf nota bene gewerkt als nieuwslezer voor het ANP. Ga je zo met oud-collega’s om?
Ik besloot Permission Machine te mailen en nederige excuses te maken. Ook schreef ik: “Als ik u zeg dat ik deze fout niet expres heb gemaakt, gelooft u mij dan? Ik zou het buitengewoon waarderen wanneer u hierop zou willen reageren. Ik doe hierbij – als kleine zelfstandige – een uitdrukkelijk beroep op uw medemenselijkheid.”
Ik vraag je, Freek, sta jij achter de reactie die ik vervolgens ontving? Komt-ie: “Bij een auteursrechtelijke schending maakt goede trouw helaas niet uit. Opzet is inzake inbreuken op het auteursrecht niet vereist, de loutere vaststelling van de inbreuk volstaat. Wij vragen dan ook dat u alsnog ingaat op ons voorstel, zodat de auteursrechthebbende vergoed wordt voor het gebruik, en wij dit dossier kunnen afsluiten.”
Ik wil het dossier ook graag afsluiten, maar menselijk contact met Permission Machine lijkt onmogelijk. Het is echt net of je met een… ja, machine communiceert. Daarom deze brief aan jou, Freek, journalistiek collega met invloed. Je voelt ‘m misschien al aankomen: ik doe een uitdrukkelijk beroep op je medemenselijkheid. Kan ik erop vertrouwen dat jij je in zult spannen voor een herzien en moreel rechtvaardig schikkingsvoorstel?
Ook hoor ik graag hoe jij als hoofdredacteur aankijkt tegen het ANP-beleid omtrent auteursrechtelijke overtredingen. Ik nodig je uit om dit beleid samen met je collega’s op korte termijn eens goed onder de loep te nemen. Kritisch, zoals je van het ANP verwachten mag. Het zou mij – en al die eerdere benadeelden – teleurstellen en bevreemden wanneer je uitsluitend zou antwoorden dat jij hier niet over gaat.
Uiteindelijk zijn we allemaal mensen. Als je een paar kilometer te hard rijdt, wordt toch ook niet meteen je rijbewijs afgenomen?
Ik hoor graag snel van je – voordat er een deurwaarder bij mij op de stoep staat.
Hartelijks,
Maarten Dallinga
Freelance journalist en podcastmaker
www.maartendallinga.nl
—-
Update: zie hieronder de reactie van Freek Staps en het vervolg daarop.
Update: ook Hans de Zwart, voormalig directeur van Bits of Freedom, schreef een open brief aan het ANP. Hij richtte zijn brief aan directeur Chris Oomen. Hans schrijft onder meer: “De Belgische rechter heeft recent glashelder opgeschreven dat de praktijken van Permission Machine niet zo fris zijn: “De activiteiten die eiseres ontwikkelt zijn hoofdzakelijk gericht op het onder druk genereren van inkomsten uit vastgestelde (vermeende) schendingen van auteursrechten en niet op het doen ophouden ervan […] Dergelijke praktijken vertonen alle kenmerken van een zogenaamde ‘auteursrechttrol’ […].””
